آشنایی با هنرهای دستی ایران- رودوزی (جهت مطالعه دانشجویان کاردانی فرش)
حال با توجه به تقسيم بندي فوق به معرفي نمونه اي از هرگونه در ذيل خواهيم پرداخت .
الف سوزن دوزي بلوچ
سوزن دوزي بلوچ يكي از انواع روكاري است كه هم اينك در اسپكه ،هريدك ،گوپچ ،پيپ،مته سنگ ،چانف ،ونت ،ايرندگان ،قاسم آباد و . رايج است و هزاران دختر وزن بلوچ به توليدات انواع سوزن دوزي با طرحها ونقوش مختلف اشتغال دارند .
در سوزن دوزي به بيش از دو نو ع ماده اوليه يعني نخ وپارچه نيازي نيست وسوزن دوزان برحسب امكان وسليقه از نخ دمسه يا انواع نخهاي پاكستاني نيز استفاده مي كنند .
پارچه هايي كه روي آن سوزن دوزي انجام مي گيرد يا پارچه پنبه اي نازك وريز باف پاكستاني است كه بيشتر براي محصولات پركار در قطعات كوچك مورد استفاده قرار ميگيرد ويا پارچه گاندي ايراني است كه معمولا به عرض 120 سانتيمتر در بازار عرضه مي شود .
براي توليد محصولات سوزن دوزي پس ار انتخاب پارچه مناسب طرح كلي سوزن دوزي را روي آن مي دوزند و سپس به پركردن فواصلي كه در طرح مشخص شد ه است مي پردازند در اين مرحله بيشتر نوع دوخت فرق مي كند وبه پركار ،ميان كار وكم كار تقسيم مي گردد.
ب-پته دوزي كرمان
پته دوزي نوعي از رو دوزيها ي ايراني است كه طي آن تمام سطح پارچه به وسيله بخيه هاي نخي رنگين پوشيده مي شودوهنرمنداني كه اكثرا نيز از زنان ودختران خانه دار هستند با كمك سوزن نقوش ذهني كه ملهم از پندارها وبينش هاي شخصيشان است بر زمينه پارچه پشمي ضخيمي به نام ؛عريض ؛مي نشانند . در حال حاضر بافته هاي كارخانه اي جانشين عريض هاي دست بافت شده است .
؛ريس ؛ نوعي نخ پشمي دست ريس يا ريسيده شده به وسيله ماشين است كه در رنگهاي متنوع عنابي ،مشكي ،سبز روشن ،سبز تيره و مورد استفاده پته دوزان قرار مي گيرد از آنجا كه طرحهاي پته نه شلوغ است ونه هندسي ،رنگهاي روشن چندان جازبه اي به محصول نمي دهد وتيره بودن رنگها ارتباط نقوش را منطقي تر و قابل قبول تر مي سازد در حال حاضر پته دوزي بر روي سجاده ،جا قر آني ،پرده ،رويه كوسن ،زير ليواني ،روميزي ،سوزني ،بقچه و . انجام مي شود .
ج-سكمه دوزي
همانگونه كه قبلاتوضيح داده شد در پاره اي از انواع رو دوزيها ،نقش چنداني در روي پارچه دوخته نمي شود ،بلكه با عبور نخهاي رنگين از لابه لا ي تار وپود پارچه ودوختن الياف به يكديگر پارچه ساده حالتي رنگين و مشبك به خود مي گيرد وسكمه دوزي اصفهان نوعي از اين شكل رو دوزي است كه خود به گلدوزي ،توردوزي ،ستاره دوزي شبكه دوزي وگل اشرافي تقسيم مي شودكه طرح اصلي آن به وسيله نخ كش كردن زمينه پارچه مشخص شده وسپس با سوزن وبه كمك نخهاي رنگين اطراف آن را مي دوزند .
سكمه دوزي معمولا بر روي پارچه كتاني نازك يا متوسط انجام مي گيرد :نقشها يي كه بيشتر در سكمه دوزي بكار مي رود بوته جقه ،ترنج ونقوش هندسي است .
سكمه دوزي بيشتر روي بقچه روميزي و جاقرآني انجام مي گردد وهمانطور كه گفتيم اصفها ن مركز اين هنر وصنعت بوده است
د-گلابتون دوزي
گلابتون طلايي است كه حديد ه شده و هيات ريسمانهاي باريك ساخته باشند وگلابتون دوزي نوع دوزندگي است كه جنبه تزئيني دارد ودر آن نخ گلابتون به كار مي رود در حال حاضر گلابتون
دوزي نوع دوزندگي است كه جنبه تزئيني دارد ودر آن نخ گلابتون به كار مي رود در حال حاضر گلابتون دوزي با الياف طلا به هيچ وجه در ايران رايج نيست وگلابتون دوزان به جاي استفاده از نخ طلا ،از نخ هايي كه داراي روكش فلزي زرد يا سفيد است وعمدتاًدر كشور پاكستان توليد مي شود استفاده مي كنند وبه كمك قلاب نقوش متنوعي را كه اكثراًنيز ملهم است ا ز بينش ها وبرداشت هاي شخصيشان است بر روي پارچه مي دوزند .
توليدكنندگان اصلي مصنوعات گلابتون دوزي شده در استان هرمزگان بيشتر زنان ودختران خانه دار هستند وبطور كلي در شهرهاي بند ر لنگه ،بند ر عباس ،ميناب واكثر نقاط روستايي شهرستانهاي يادشده كمتر خانواده اي را مي توان يافت كه زنان ودختران آن با هنر گلابتون دوزي آشنايي نداشته باشند .
توليدكنندگان بعد از اخذ سفارش ،ابتدا پارچه را كه معمولا از جنس كرپ ناز و داراي رنگ سبز ،مشكي ،زرد ،فيروزه اي ،نارنجي و است بر مبناي الگوي مورد در خواست مشتر ي بريده وابتدا باكمك كاربنهاي رنگي نقش در خواستي سفارش دهنده را (كه گاهي نيز از سوي خود وي ارائه مي شود ،ولي بيشتر اوقات از ميان طرحهاي موجود در نزد هنرمندان انتخاب مي گردد) بر روي آن كپي مي كنند وپس از نصب به پارچه برروي شبه دايره اي شكل چوبي كه كم يا كمان نام دارد وتوسط يك تسمه چوبي ديگر مهار شده كار گلابتون دوزي را آاغاز مي كنند .
لازم به ذكر است كه به گلابتون دوزي در نقاط مختلف ايران كم دوزي ،گلدوزي ،برودري دوزي وكمان دوزي نيز مي گويند مصرف گلابتون علاوه بر سليقه ونظر مشتري .استفاده در دمپاي شلوارهاي زنانه ،پيراهنهاي زنانه ،سر آستين ،پيش سينه ودور يقه در كليه مناطق استان هرمزگان وبخشها يي از بو شهر معمول مي باشد .
مدرس دروس زیر به ترتیب تخصص و سابقه :