در قرن هشتم هجري هنرمندان معرق كاربه مراتب ازهنرمندان عهد سلجوقي جلو افتادند. در اين قرن موفق شدند اجزايي را كه اشكال معرق از آنها تشكيل مي يابد كوچكتر كنندولطيف ترين وزيباترين اشكال بنايي و هندسي را در مجموعه اي از رنگ هاي زيبا و براق كه جزدرفنون صنايع شرقي خصوصا ايراني ديده مي شود، نمايش دهند. مخصوصا ارزاني معرق بيشتر موجب شيوع آن گرديد ؛ صنعت معرق كاري در قرن هاي نهم و دهم هجري به سنت هاي شرقي خود رسيد.

در اين دوره مراكز مهم معرق سازي شهرهای اصفهان ، يزد، كاشان ، هرات ، سمرقند ، تبريز بودند.

معرق روي چوب به اعتقاد بعضي ها الهام گرفته شده از كاشي معرق خود ايران است و عده اي هم اعتقادشان براين است كه اين سبك معرق از هند به ايران آمده است.

در طي ساليان، معرق همپاي حركت زمان پيشرفت كرد و تحولات و نوآوري هاي مختلفي در آن پديدار شد.

 براي آشنايي با مسير حركت اين هنر، بايد به اولين كارگاه منبت و معرق اشاره كرد كه در سال 1310 تحت سرپرستي استاد احمد امامي ، تأسيس شد و همچنين از اساتيد متقدمي چون پرويز زابلي، عباس شهميرزادي ،علي و خليل امامي ، و احمد رعنا ياد كرد.

لازم به ذکر است ٬ ابتدا اهم فعاليت آن كارگاه ، منبت كاري بود و به تدريج در كنار آن هنرمعرق نيز پاي گرفت.

با ورود كمان اره به ايران معرق چوب توسعه يافته و با گذشت زمان رو به تكامل رفته به طوري كه امروزه انواع و اقسام معرق ها با زمينه هاي مختلف و با رنگ آميزي هاي متفاوت توليد شده وحتي به خارج از ايران هم نيز صادر مي شود.

علاوه بر ايران در كشورهاي هند، چين ، كره و در اروپا كشورهاي ايتاليا و فرانسه در زمينه معرق فعالیت می کنند.

تعریف لغوی معرق :

كلمه اي است كه ريشه عربي دارد و به معني وصله مي باشد و به طور كلي به اشكا لي كه از كنار هم قرار گرفتن تكه هاي كوچك و بزرگ تشكيل شده باشد گفته می شود.

 در لغت نامه دهخدا معرق چنین تعریف شده است :

هر چیز رگه داربا  استفاده از قطعات مختلف در رنگهای گوناگون که چون کنار هم قرار گیرند نقش بدیعی بوجود آید.

    معرق کاری در هنرهای سنتی عبارت است از کنار هم قرار دادن قطعات  جهت رسیدن به طرح اصلی که با تمام مواد گچ،شیشه،سرامیک،کاشی،فلزوچوب و...قابل اجرا است.

تعریف اصطلاحی معرق چوب :

معرق چوب عبارت است از ايجاد نقوش و طرحهاي مختلف كه از كنار هم قرار دادن چوب های رنگی طبیعی در كنار یکديگر به وجود مي آيد  كه به انواع مختلف خلق می شود و بهتر است بگوئیم معرق هنري است كه شباهت عجيب و تام وتمام به نقاشي دارد ٬ با اين تفاوت كه در نقاشي طرح ها با كمك قلم مو و رنگ پديد مي آيند و در معرق ، با کمان اره و كنارهم نشاندن چوبهاي خود رنگ یک اثر هنری خلق شده و باعث پيدايش و تشكيل نقش مي شود و حتي سايه روشن هاي نقوش نيز ازروي خطوط و نقوش طبيعي چوب فراهم می آید .

ابزار آلات مورد نیازو مواد اولیه مورد استفاده در معرق :

1-کمان اره موئی2-چسب فوري3-چسب چوب 4- تخته زيركار5- چسب كالك 6- چسب كاغذي 7- پودراخری و دوده 8- ميخ سايه 9- ميخ سنجاقي 10- تیغه اره موئی * 11- تخته سه لائی 12- مشتی 13 – گاز انبر 14 – تخته پیشکار

          *  لازم به ذکر است تیغه اره موئی بر دونوع است  یکی فلز بر که معمولا دارای دندانه های پشت سرهم میباشدودیگری چوب بر که دارای دندانه ها یی چپ وراست میباشد.

چوبها ی مورد استفاده در معرق چوب  :

1- آبنوس 2- فوفل 3- گردو4- بقم 5-عناب6- نارنج 7- شمشاد 8- تبريزي يا سفیدار 9- كيكم يا كهكم 10- شاه چوب 11- آزاد 12- اقاقيا 13- بلوط يا فندق وحشي 14- ممرز 15- توت 16- راش 17- زردآلو18- سنجد 19- چنار و.......

مواد اولیه کمکی در معرق چوب:

خاتم 2- سنگهاي زینتی (فیروزه و....) 3- صدف 4- عاج 5-استخوان شتر6- فيبر سفيد(‌ شبه عاج ) 7- فلزات ( مس ، برنج و ...)

معرق چوب به طورکلی دو نوع مي باشد:

1- معرق زمينه چوب

2- معرق زمينه رنگ

1- به معرقی می گویند که تماما از چوب ساخته می شود و به آن چوب در چوب نیز می گویند .

 2- معرق زمينه رنگ كه زمينه آن به رنگهاي مختلف اجرا می شود  ولي معمولا زمينه مشكي متداول تراست ومتن آن را چوب های رنگی تشکیل می دهد .

         اگرهنرمعرق آميخته با خاتم شود به آن معرق خاتم مي گويند و در صورتي كه منبت در معرق به كار رود به آن منبت معرق گویند و اگر با مشبک آمیخته شود به آن معرق مشبک میگویند واگر با روکش کار شود معرق روکش گویند.

مشخصات يك تابلو معرق خوب:

1- تابلو تاب نداشته باشد. 

2- درز بين چوبها كم باشد.

3- پشت و روی تابلو رنگ شده باشد.

4- از نقاشي روي چوب استفاده نشده باشد.

5- رنگ بندي  تابلو مناسب باشد.

6- از زير كار مناسب استفاده شده باشد.

7-اززير كار شبكه اي در تابلو های بزرگ استفاده شده باشدوکلاف دورمتناسب با بزرگی تابلوکار شده

 باشد.

8- ضخامت پلي استر روي تابلو بيشتر از 2 ميليمتر نباشد.

9- پلي استر روي تابلو يكدست و بدون خش باشد.